Vier vragen aan Lee Chang-dong, de regisseur van Burning – een Murakami-verfilming vol vraagtekens

Er wandelt een niet-bestaande kat door Burning. Pakketbezorger Jong-su heeft zijn goede vriendin Hae-mi beloofd het dier tijdens haar vakantie eten te geven en zijn poep op te ruimen. De brokjes verdwijnen en de kattenbak ligt vol uitwerpselen, maar de kat zelf krijgt Jong-su tijdens zijn bezoeken aan Hae-mi's appartementje nooit te zien. Ook de buurvrouw weet van niks. ‘Hae-mi heeft nooit een kat gehad.’

Hmm, maar we hebben de poep toch écht zien liggen. En zo zijn er wel meer gekke dingen aan de hand: Jong-su ontvangt midden in de nacht anonieme telefoontjes, Hae-mi vertelt verhalen uit haar jeugd die later door haar moeder worden ontkracht en Hae-mi's nieuwe, steenrijke vriendje Ben doet zich voor als een aardige, gulle gozer, maar lijkt er buiten beeld destructieve hobby's op na te houden. Burning, kortom, is een film die niet te vertrouwen is en na afloop nog weken door je hoofd kan spoken.

Is alles wat ik gezien heb echt? Was Ben echt niet te vertrouwen? Wat is er gebeurd met Hae-mi en wat zal er nog gebeuren met Jong-su? Schrijver-regisseur Lee Chang-dong (1954) gaat je de antwoorden niet geven. Geïnspireerd door het korte verhaal Schuurtjes in de brand steken van Haruki Murakami, omarmde hij het mysterie. ‘Murakami's verhaal gaat over een man die schijnbaar schuurtjes verbrandt, zonder daar een goede reden voor te hebben. Ik was geïntrigeerd door het uitblijven van een duidelijke uitleg en heb geprobeerd dat te vertalen naar film’, laat Lee Chang-dong weten.

De frustrerende details van alledag wijzen op meer angstaanjagende en onverklaarbare zaken

Door het verhaal van Hae-mi over mandarijnen die er niet zijn en het mysterie rondom haar kat, die onzichtbaar lijkt, trok ik alles dat de film liet zien in twijfel. Was dat een specifiek doel: een mysterie maken van alles dat Jong-su overkomt?

‘Ik wil het publiek aanmoedigen na te denken over de relatie tussen wat je ziet en wat onzichtbaar is en tussen wat echt is en waarvan je dénkt dat het echt is. Het beginpunt van Burning was het idee dat de kleine mysteries van het dagelijks leven in het verlengde liggen van grotere vraagstukken. De frustrerende details van alledag - de kat die zich niet laat zien, de anonieme telefoontjes in de nacht - kunnen wijzen op meer angstaanjagende en onverklaarbare zaken. Ik daag je uit om te denken: is Ben een seriemoordenaar of een gulle vriend? Hoe dichtbij de waarheid zit wat ik zie en wat ik geloof? Hoe waarachtig is het narratief van deze film? Wat is film überhaupt? Al deze vragen zouden het publiek een nieuwe ervaring moeten geven.’

Jong-su heeft weinig zekerheden in zijn leven. Voelde u op die leeftijd dezelfde twijfel?

‘Net als Jong-su had ik problemen in mijn jeugd en voelde ik veel woede tegenover de maatschappij. Destijds onderging Zuid-Korea een meedogenloze industrialisatie die zorgde voor onmeetbaar leed onder de werkende klasse. We leefden in een militaire dictatuur maar geloofden in historische vooruitgang en hoopten dat de wereld zou veranderen in een mooiere plek. De jeugd van tegenwoordig heeft die hoop niet meer: er is geen geloof, alleen machteloosheid. Aan de oppervlakte is de maatschappij rijker, verfijnder en comfortabeler dan ooit, maar voor individuen is het leven een teleurstelling. In werkelijkheid is de economie er veel slechter aan toe dan voorheen, maar het lijkt alsof we ons daar niet bewust van zijn. Natuurlijk is dit geen specifiek Koreaans probleem, maar iets waar iedereen last van heeft. De wereld is één groot mysterie geworden. Er is iets mis, maar we weten niet meer hoe we daartegen kunnen vechten.’

De clash tussen Ben en Jong-su lijkt te staan voor een groter probleem dat speelt in heel Zuid-Korea. Waarom koos u voor een verhaal over de tegenstelling tussen iemand die arm is en wordt overstelpt door problemen en iemand die rijk is en niets zinvols te doen heeft?

‘Jong-su staat symbool voor een meerderheid van de Koreaanse jongeren die moeite heeft om een baan te vinden en wiens toekomst onzeker is. Aan de andere kant zijn er veel rijke jonge mensen zoals Ben, die veel spullen hebben maar leeg zijn van binnen. Ze staan symbool voor de twee gezichten van Korea's nieuwe generatie. Maar het contrast tussen Bens Porsche en Jong-su's oude truck is slechts één aspect van die tegenstelling: Jong-su's probleem hangt samen met duizend andere zaken die je niet kan terugbrengen tot alleen een verschil in sociale klasse. Dat is te simpel. Mijn film probeert juist vragen te stellen over zulke aannames.’

Ik heb gelezen dat de opnamen van de scène die zich afspeelt bij het huis van Jong-su, vlak voor zonsondergang, een maand in beslag hebben genomen. Waarom was het zo belangrijk dat de drie personages zich precies op dat moment daar bevinden?

Duisternis en licht, schoonheid en lelijkheid worden samen één

‘De scène voor het huis van Jong-su is de belangrijkste van de film. Onze tijd was beperkt tot 10 minuten per dag omdat we het licht probeerden te vangen in de schemering, vlak voor de zonsondergang. Het duurde geen maand, maar 10 dagen. Terwijl de drie personages naar de schemering kijken en marihuana roken, delen ze met elkaar hun grootste geheimen en hun mooiste en pijnlijkste gevoelens. Duisternis en licht, de werkelijkheid en illusie, schoonheid en lelijkheid, vrolijkheid en verdriet worden samen één. De schoonheid van de schemering, de vlag die wappert in de wind, de schoonheid van het vrouwelijke lichaam, de muziek van Miles Davis, het loeien van de koeien, de aarde in de tuin: ik hoopte al deze elementen samen te binden tot één groot mysterie. Maar het belangrijkste was het gevoel van vrijheid te vangen. Wanneer Hae-mi begint te dansen, is dat een uiting van een oervrijheid. Ik hoop dat het publiek die ervaring, dat gevoel van vrijheid, met haar deelt.’