Fotografie: Arno Stevens
Zoals iedereen die niet onder een grote steen heeft geleefd weet, heeft de erotische romanreeks die begon met Fifty Shades of Grey de bioscoop bereikt met de verfilming van het eerste deel. Ondanks de ogenschijnlijke afwezigheid van chemie tussen hoofdrolspelers Dakota Johnson (Anastasia Steele) en Jamie Dornan (Christian Grey), strubbelingen tussen James en regisseuse Sam Taylor-Johnson en overwegend negatieve recensies, is de film nu al een overweldigend succes aan de kassa.
Daar gaan we: de schuchtere studente Anastasia Steele interviewt de jonge miljardair Christian Grey, die door haar geïntrigeerd raakt. Hij is echter emotioneel afstandelijk en stelt voor om een BDSM-relatie te beginnen, compleet met een uitgebreid en sexxxy contract. Zal zij zich onderwerpen en het contract tekenen, of weet zij hem te veranderen en is er een ‘ware’ romantische relatie mogelijk? We bespreken het met twee experts: de feministisch pornoactrice Julia en erotisch filmmaakster Jennifer Lyon Bell.
Potloden als penismetafoor
JLB: 'Dit was de tweede keer dat ik de film zag en dat is niet omdat ik een masochist ben. Christian Grey is een manipulatieve, oppervlakkige stalker en een onverbeterlijke lulhannes. Wat ik prettig vind aan de film is dat ze zijn ergste excessen uit het verhaal hebben geknipt en dat Jamie Dornan aan Christian de charme en humor geeft die zijn boekpersonage niet had.’
JG: 'Twee keer al? Dat zijn vier uur van je leven, man! Gebaseerd op de stukken van het boek die ik las, verwachtte ik een uitermate verneukte relatie. Zo erg was het gelukkig niet, maar Anastasia en Christian zijn alles behalve gelijkwaardig. Hij heeft een houding die een boel mannen hebben: "Ik weet dat je het lekker gaat vinden, ik garandeer dat je ervan gaat houden." En hij dringt steeds haar persoonlijke ruimte binnen, dat is niet oké.'
JLB: 'Het is de bedoeling dat we ons met haar vereenzelvigen, maar zij snapt niet eens wat voor werk hij doet en dat wordt ons ook niet duidelijk. Waarom zou ik een relatie willen beginnen met iemand wiens levensstijl ik niet kan doorgronden of zelfs maar begrijp?'
LvH: 'Volgens mij maakt zijn bedrijf in ieder geval potloden. Wat dan wel weer een voor de hand liggende penismetafoor is.'
JG: 'Anastasia is een opeenstapeling van clichés. Dat ze bij hun eerste ontmoeting letterlijk zijn kantoor in struikelt, wat is dat voor flauwekul? Daarnaast is het compleet onrealistisch dat ze op haar 21e nog maagd is met het excuus dat ze zichzelf ‘voor de ware’ bewaarde. Het lijkt erop dat Christian Grey overal mee wegkomt omdat hij woest aantrekkelijk is. Als hij een vadsige vrachtwagenchauffeur was geweest, dan had ze meteen de politie gebeld. Het boek was dan wel een stuk erger, maar dit script is nog steeds problematisch. Fuck.'
'We willen bewijs, erectiel bewijs!'
JLB: 'We hadden eigenlijk bij moeten houden hoe vaak Julia tijdens de film zat te zuchten van verontwaardiging, ik vond het hilarisch. Maar het is inderdaad ongeloofwaardig dat een meisje van 21 niet eerder in haar leven zelf ideeën heeft gevormd met betrekking tot haar seksualiteit. Trouwens, ik moet wel bekennen dat Dakota Johnson haar uiterste best heeft gedaan met een zwaar gemankeerd script.'
Amateur-SM met bouwmarkt duct-tape
JG: 'Anastasia wordt een situatie ingetrokken zonder dat ze van Christian de tijd en ruimte krijgt om na te denken over wat ze eigenlijk zelf wil, hij geeft haar geen opties behalve de rol die hij wil dat ze speelt: die van weekend-slaaf. De scène waarin ze het contract onderhandelen is trouwens best grappig en schattig. Daarin neemt hij haar opeens wél serieus en past hij het contract aan naar aanleiding van haar suggesties.'
JLB: 'Het lijkt erop dat E.L. James niet helemaal op de hoogte was van het verschil tussen een normale sub/dom-verhouding en een 24/7-variant. In de werkelijkheid zou het ethisch verantwoord zijn van Christian om aan Anastasia uit te leggen wat het verschil is tussen een Dom en een sadist, tussen een reguliere BDSM-verhouding en een constante relatie, zodat ze in ieder geval alternatieven heeft. Hij geeft een niet-kinky maagd te weinig informatie over wat hij nou precies allemaal wil en wat dat inhoudt.'
JG: 'Het is een beetje beschamend hoe amateuristisch Christian is. Hij duikt op in de bouwmarkt waar ze werkt en koopt daar touw, tie-wraps en duct tape. Hij is een miljardair met een superfancy speelkamer, hij kan best speciale SM-duct tape betalen!'
JLB: 'Als ik zo’n dure, customized speelkamer zie, krijg ik medelijden met mijn BDSM-vrienden die geen cent te makken hebben. Goed, je hebt geen duizenden dollars nodig om het goed te doen. Maar je kan op zijn minst wel speciale duct tape halen, ja.'
Erectiel bewijs aub
JLB: 'Als seksscènes ontaarden in een montage denk ik altijd verlangend aan hoeveel beter het zou zijn om alles gewoon in real time te tonen. Ik hou ervan als er tijd wordt genomen voor seksualiteit en de bijbehorende ongemakkelijkheid, maar voor montageseks was het nog wel oké. Ter vergelijking: de cunnilingusscène in Ken Park is in real time, het is superintens omdat het echt is. Ik was wel blij verrast door de focus op haar genoten al helemaal het sensuele gebruik van ijsblokjes. De Amerikaanse sexcolumnist Dan Savage schrijft
briljant over clichématige kinky filmscènes met ijsblokjes, mensen die honing over elkaar gieten en andere belachelijke dingen als ‘boring Breeder kink’. Maar hier was het juist zwoel en smaakvol gedaan.'
JG: 'Je zag zelfs schaamhaar! Als ze dat hadden gecensureerd, was ik echt ongelukkig geweest. Ik vond haar best okay, ze had fijne donshaartjes op haar benen.'
JLB: 'Maar van Christians penis kregen we slechts een stukje schacht te zien. Ik wou dat we meer van zijn lichaam hadden gezien. Er is geen reden om niet meer erecties te laten zien. Als we konden zien wanneer iets hem opwindt, zou het schelen om daar bewijs van te zien.’
JG: 'Dat zou een boel ophelderen. We willen bewijs, erectiel bewijs!'
JLB: 'Ik schiet nu zelf een documentaire over BDSM. Als Christian Anastasia slaat met een riem aan het eind, drukt haar gezicht walging uit. In een vergelijkbare situatie in mijn documentaire drukt het gezicht van de sub die ik film juist verlangen en gratie uit. Het doet ontzettend veel pijn, maar dat is wat ze wil. 50 Shades of Grey is dan ook een ramp voor de bewustwording van de BDSM-gemeenschap: de film suggereert dat er een correlatie is tussen Dominant zijn en emotioneel beschadigd zijn. In mijn ervaring is dat helemaal niet zo.'
Initiatiefrijke vrouwen en hetero's in de kast
LvH: 'In de film is het manipulatieve creep-gedrag van Christian wat afgezwakt, hij vraagt in ieder geval om toestemming voor de meeste van zijn handelingen. Jennifer, met het idee van toestemming en rollen speelde jij in jouw film Silver Shoes, bijvoorbeeld in de scène waarin een dame het initiatief neemt terwijl ze daarvoor de hele tijd dacht dat de man homo was. Dat kan dus ook, mensen!'
'De film suggereert dat er een correlatie is tussen Dominant zijn en emotioneel beschadigd zijn'
JLB: 'Het vragen om en geven van toestemming incorporeren in mijn films is één van de belangrijkste onderdelen van mijn werk. Het is blijkbaar nog steeds ongebruikelijk om een slanke, niet agressieve man te casten die de vrouw het voortouw laat nemen. Het geeft een heel andere boodschap dan 50 Shades of Grey, waarin Stoere Mannen en Gevoelige Vrouwen in een rol vastzitten en alleen op die manier seks kunnen hebben, in plaats van in een verscheidenheid van vloeiende rollen. Haar karakter gaat in de film wel vooruit, eerst kan ze nog niet door een deuropening lopen zonder op haar smoel te vallen, tijdens de onderhandelingsscène zijn ze bijna gelijkwaardig.'
JG: 'Dat is ook de enige scène waarin hij haar serieus neemt. Ook al zijn de seksscènes op haar genot gefocust, je krijgt niet echt het gevoel dat de sub uiteindelijk de baas is, wat wel de bedoeling is aangezien de sub het elk moment stil moet kunnen leggen.'
JLB: 'Wat dat betreft is Secretary zoveel beter in het uitleggen hoe BDSM werkt in een relatie. Een beeldschone, gestileerde film met Maggie Ghyllenhaal en James Spader. De zweefvlucht was echter wel een mooie metafoor voor een SM-relatie: je moet de controle loslaten en jezelf erin verliezen.'
LvH: 'Het was ook typisch dat Christian elk relatieprobleem dat hij had kunnen oplossen door Anastasia ruimte te geven en meer te vertellen, op probeerde te lossen door er geld tegenaan te smijten. Ruzie? Helikoptervlucht naar luxe penthouse appartement. Iets goed te maken? Tadaah, een nieuwe auto! Ja, zo kan ik het ook!'
JG: 'Hij koopt een nieuwe auto voor haar, maar verkoopt haar oude auto, waar ze echt aan gehecht was, zonder het haar ook maar te vragen, what’s up with that? Als mijn vriendje dat zou doen, zou ik niet weten wat ik hem aan zou doen. We zien haar trouwens niet in haar nieuwe auto rijden.'
JLB: 'Weet je, in mijn fantasie ben ik niet degene die verleid wordt door een man die me meeneemt in zijn helikopter, dan is het gewoon MIJN helikopter.'
Silver Shoes is te bestellen via de website van Jennifer’s productiebedrijf Blue Artichoke Films. Haar documentaire over BDSM heeft nog geen titel, maar komt later in 2015 uit.
