In gesprek met de grotduikers uit The Rescue: ‘Het duiken zelf was makkelijk. Maar met een kind erbij, dat was next level.’

Door Emma van den Berg

In de zomer van 2018 was de wereld in de ban van de verdwijning van een jong Thais voetbalteam en hun coach. De groep kwam vast te zitten in de Tham Luang grot, die door de hevige regen van de moesson deels onder water was komen te staan. Meer dan een week werd er naar de jongens gezocht door grotduikers, die overal vandaan kwamen. Toen de groep tegen de verwachtingen in levend in de grot werd teruggevonden, waren het diezelfde grotduikers die de voetballers met gevaar voor eigen leven naar buiten wisten te krijgen. 

Wie waren deze grotduikers?, vroegen filmmakers Chai Vasarhelyi en Jimmy Chin – bekend van de Oscarwinnende free climber-documentaire Free Solo (2018) – zich af. Voor hun nieuwe film The Rescue benaderden ze de helden van de reddingsactie: eigenzinnige hobbyisten, sommigen al wat ouder, die zich in hun vrije tijd in troebel water in de claustrofobische spleten en kieren van grotten onderdompelen. De duikers lieten zich ongeveer een jaar na het voorval interviewen en speelden voor de documentaire ook enkele momenten uit de reddingsactie na. We spraken twee van hen, Chris Jewell en Connor Roe, over hoe het was om hun eigen verhaal op een groot scherm terug te zien.

De grotduikers, met Chris op links en Connor op rechts

Hoi Chris, hoi Connor! Hoe was het om jezelf terug te zien op het witte doek?

Connor: ‘Het was surrealistisch. Normaal gesproken doen we stilletjes ons ding – we zijn gewoon mensen met een hobby. Maar het was fantastisch om dit verhaal met de wereld te mogen delen. En om beelden te zien waarvan ik niet eens wist dat ze bestonden. Als ik iets heb geleerd, dan is het wel dat er blijkbaar áltijd een camera op me gericht is.’ 

Is het normaal om camera’s bij je te dragen tijdens het grotduiken?

Chris: ‘Vanuit een reddingsperspectief – dus niet vanuit een filmmakersperspectief – nemen we vaak camera’s mee. Het is handig voor de administratie, voor het verzamelen van bewijsmateriaal en voor de communicatie met de mensen aan de oppervlakte. Maar het kan soms ook een last zijn. Voor deze film was het natuurlijk fijn dat we camera’s bij ons hadden, want dit was een goed verhaal. Maar wat als iets niet goed afloopt? Soms is het daarom makkelijker om de camera uit te laten en er niet te veel over na te denken. Als je slim bent zet je ‘m uit als er niks interessants gebeurt. Maar die balans is tricky.’ 

Ik kan dit. Ik kan helpen. Dus waarom niet?

Waarom besloten jullie mee te werken aan The Rescue**?**

Connor: ‘Toen we terugkwamen uit Thailand werden we van alle kanten benaderd voor filmprojecten, maar het was voor ons belangrijk om deel uit te maken van iets dat voor ons betekenis had. Zo’n documentaire als deze, die bij de feiten blijft, maakte ons het meest enthousiast.’ 

Chris: ‘Het liefst wilden we gezamenlijk aan iets meewerken zodat het verhaal niet versplinterd zou raken. National Geographic [de producent, red.] heeft een goede reputatie, net als Chai en Jimmy. Ze zijn ervaren in het maken van documentaires over avontuurlijke sporten, ongewone niches en aparte karakters binnen de sport. Free Solo vonden we erg goed, dus hadden we veel vertrouwen dat deze makers het verhaal op de juiste manier konden vertellen. En het project trok het juiste talent aan, zoals de componist die eraan verbonden is [Daniel Pemberton, red].’

Connor: ‘We zijn allemaal heel trots op de film.’

Chris: ‘Ik ben ervan overtuigd dat The Rescue zal worden beschouwd als de definitieve navertelling van deze gebeurtenis.’

Het is in de film soms lastig om onderscheid te maken tussen wat echt is, en wat jullie hebben nagespeeld. 

Chris: ‘Ik zou je geen exacte percentages kunnen geven, maar er zit een verrassende hoeveelheid ‘echt’ materiaal in de film. Bijvoorbeeld het stuk waarin Dokter Harris de jongens onder narcose brengt, en ik de naalden vasthoud. Dat vind ik ongelofelijk om te zien. Ik was zelf helemaal vergeten dat er toen een camera draaide! Ik zag die beelden pas voor het eerst in de bioscoop. En alle beelden van de jongens in de grot zijn ook echt – dat ze eten krijgen, met elkaar praten, een motivatie-oefening doen. De Thai Navy SEALs hadden ook veel beeldmateriaal. De enige stukken die zijn nagespeeld zijn de duikstukken.’

Connor: ‘We hebben de duikstukken nagespeeld in Pinewood Studios [waar onder andere ook de James Bond-films worden opgenomen, red.], met precies dezelfde uitrusting als tijdens de reddingsactie. We wilden dat het zo authentiek mogelijk was.’

In plaats van dat Chai en Jimmy ons regisseerden, lieten wij hén zien hoe het gegaan is

Chris: ‘In plaats van dat Chai en Jimmy ons regisseerden, lieten wij hén zien hoe het gegaan is. We hebben ze verteld hoe de grot eruitzag, waar het touw zat waar we ons aan vasthielden, welk materiaal we gebruikten. We hebben niks geacteerd – en dat is maar goed ook, we zijn natuurlijk geen acteurs. We zitten gewoon in het moment, we beleven het.’ 

Op één punt in de documentaire worden de jongens onder narcose gebracht. Er waren twijfels of ze dit wel zouden overleven. Ik vond het best heftig om toe te kijken hoe ze onder zeil worden gebracht. Welke scène greep jullie zelf het meeste aan? 

Chris: ‘Het was een openbaring om alles vanuit het perspectief en de mindset van de andere duikers te zien, en te horen waar ze doorheen gingen. Zelf vond ik de meest aangrijpende scène een interview met Dokter Harris. Hij krijgt op een bepaald punt slecht nieuws van het thuisfront. Wij waren er natuurlijk bij toen dit gebeurde, maar het raakte me om hem dat te horen vertellen, met tranen in zijn ogen.’

Connor: ‘Voor mij geldt eigenlijk hetzelfde. Dokter Harris ging in een korte tijd van de highest high naar de lowest low. Dat is zwaar om te zien.’ 

Waarom besloten jullie überhaupt om deel uit te maken van het reddingsteam?

Connor: ‘Tja... waarom niet?’ 

Chris: ‘Grotduikers komen van over de hele wereld, en meedoen aan zo’n reddingsactie is altijd op vrijwillige basis. Dat zegt genoeg over de wil van de mens om anderen te helpen, vooral als zij in die situatie iets unieks te bieden hebben. Elkaar willen helpen zit in onze natuur. Maar het betrof hier natuurlijk ook een heel specifiek scenario waarin alleen een bepaalde groep mensen iets bij kon dragen in het water. Je biedt je dienst dan bijna instinctief aan.’

Connor: ‘Er was totaal geen druk van buitenaf. Er wordt altijd gevraagd of je je er comfortabel bij voelt. Maar je weet hoe bruikbaar jouw specifieke skills zijn in deze situatie. Je hebt jaren in precies dit soort omgevingen gedoken. Daar raak je heel bedreven in. Het duiken zelf was dus makkelijk. Maar dat doen met een kind erbij, dat was next level. Uiteindelijk was de hamvraag: waarom zou ik het níet doen? Daar was geen logisch antwoord op. Ik kan dit. Ik kan helpen. Dus waarom niet?’

Als de hele wereld voor je juicht, is het makkelijker om iets moeilijks te doen

Hoe voelt het dat iedereen je opeens als een held ziet?

Chris: ‘Wij blijven zelf liever weg van dat label. Er zijn iedere dag zoveel mensen betrokken bij levensreddende acties. Hulpdiensten van over de hele wereld verrichten heroïsch werk – voor mij zijn de echte helden de mensen die zich dag in, dag uit daarmee bezighouden zónder de steun en aandacht die wij in Thailand kregen. Als de hele wereld met je meekijkt en voor je juicht, is het makkelijker om iets moeilijks te doen. Maar de momenten waarop het écht telt, zijn de momenten waarop er geen steun of waardering is en je toch doormoet.’

En de jongens – hebben jullie hen nog gesproken? Hebben zij de film al gezien?

Connor: ‘In 2019 zijn de jongens overgevlogen naar Engeland voor de Pride of Britain Awards, waar we voor genomineerd waren. Een paar van de duikers konden de dag daarna even met ze bijpraten. Het was leuk om te horen hoe het met ze ging, hoe het op school gaat, hoe het voetballen gaat. Ze hebben toen ook bezoekje gebracht aan Manchester United. Daar waren ze erg enthousiast over.’

Chris: ‘De film is nog niet in Thailand uitgekomen, dus ik denk niet dat de jongens ‘m al hebben gezien. Maar er wordt aan gewerkt en we hebben goede hoop. Het lijkt me erg fijn als ze het te zien krijgen.’

Chris en Connor doen nog altijd aan grotduiken. The Rescue draait vanaf 11 november in Cineville.