Halverwege Dead & Beautiful crashen vijf stinkend rijke vrienden een feestje in Taipei. Die middag zijn ze na een ongekend wilde nacht wakker geworden met vlijmscherpe hoektanden, die ze op het feest proberen te verhullen met zwarte mondkapjes. Na afloop rennen ze door de lege straten van de stad, omdat ze als laatsten wakker zijn. Het is opvallend hoe doodnormaal dat er allemaal uitziet, in COVID-jaar 2021.
Regisseur David Verbeek had tijdens het maakproces van zijn zevende speelfilm wel vaker het gevoel dat de realiteit zijn film inhaalde. Niet zo gek misschien, als je zo lang met een project bezig bent. Verbeek kwam al in 2010 op het idee om een film te maken over de fuerdai, de kinderen van de nouveau riche die hij tegenkwam in de clubs in Shanghai. Maar vertraging na vertraging stapelde zich op, waardoor hij zijn scenario twintig keer moest herschrijven. Van China verplaatste het verhaal zich via de Gobiwoestijn naar Taiwan; personages werden toegevoegd en geschrapt. ‘Een van de voornaamste redenen dat we ermee door zijn gegaan, is dat het onderwerp relevant bleef, en in de Trump-jaren zelfs alleen maar relevanter werd,’ vertelt Verbeek ons via Zoom vanuit Taipei, waar hij woont. ‘De wereld is alleen nog maar oneerlijker geworden.’
Dead & Beautiful is volgens Verbeek ‘een soort Funny Games of the ultra rich’. De rijkeluiskinderen spelen uit pure verveling bizarre spelletjes met elkaar. Skydiven en cocaïne zijn véél te saai: ze willen giftige dieren eten en dingen doen waar ze misschien wel écht aan doodgaan. Als ultieme experience besluit Lulu (Aviis Zhong) haar vrienden een avond te serveren die begint met een bloedritueel en een psychedelische trip in de bossen, en eindigt met het eeuwige leven. Wanneer de vrienden uit hun roes ontwaken, zijn ze vampiers geworden.
Een crossover vampierfilm voor een groot internationaal publiek (de film draaide onder andere op filmfestivals IFFR en Imagine en is al aangekocht door het Amerikaanse horrorplatform Shudder) lijkt enerzijds misschien geen logische stap voor Verbeek. Eerder maakte hij kleinschalige, persoonlijke en poëtische portretten van eenzame personages die zich proberen te verhouden tot technologische ontwikkelingen in de maatschappij, zoals de gamer in R U There? (2010) en de dronepiloot in Full Contact (2015). Maar voor Verbeek zijn de bloedzuigers uit Dead & Beautiful een voortzetting van zijn eerdere werk: ‘Deze film gaat ook over mensen die hun grip op de realiteit kwijtraken. En ze vertegenwoordigen een bepaalde tijdsgeest, in dit geval die van de 99% versus de 1%. De have-it-alls in dit verhaal leven in een bubbel waardoor ze vervreemd raken van de rest van de wereld, en van hun eigen emoties.’
Je speelt in Dead & Beautiful met alle cliché’s van de vampiermythe: het bloed, de nacht, de romantiek, de overdaad. Waarom denk je dat mensen daar zo graag naar kijken?
‘Ik wilde geen echte vampierfilm maken, maar wel spelen met die elementen. Er zijn zoveel vampierfilms en -series gemaakt, zeker de laatste twee decennia, dat je er iets anders mee moet doen om het fris te houden. Ik hou heel erg van de klassiekers, de Nosferatu’s en zelfs het kitscherige van Bram Stoker's Dracula. Het is een oerromantisch, tijdloos thema, dat eeuwige leven en de liefde die al die tijd overbrugt, die voorbestemd is. Die oneindigheid heb ik voor dit verhaal vertaald naar oneindige welvaart, mogelijkheden en keuzes. De film gaat op een wrange manier ook gewoon over een groep mensen die graag geliefd wil zijn maar niet weet hoe dat werkt, en daarom spelletjes met elkaar speelt. In die zin is het ook een liefdesverhaal.’
Wat doet dat blauwe bloed achter die hoge muren, waar de rest van het volk niet bij kan?
‘Wat ik ook interessant vind aan het vampierverhaal is het idee van een onbereikbare adel. Wat doet dat blauwe bloed achter die hoge muren, waar de rest van het volk niet bij kan? De vampierlegendes zijn voortgekomen uit de discrepantie tussen mensen die het beter hebben, en de rest. In deze film zitten de superrijken niet meer in een kasteel maar in de VIP-lounge boven het gewone feest. Die afstand vind ik interessant. Wat doet dat met je? Ik zie Dead & Beautiful niet als een vampierfilm, maar als een film over vampirisme.’
De gevolgen van dat vampirisme verschillen per personage. De een gelooft er niet in, de ander denkt direct dat 'ie mensen kan hersenspoelen. Weer een ander ziet het als een kans om meer volgers op Instagram te krijgen.
‘Het zijn vijf mensen die rijk zijn, maar verder zijn het individuen die allemaal anders reageren. Het is vooral de vraag wat Lulu ermee wilde bereiken, wat haar intentie was. Ik heb met de jaren allemaal verschillende theorieën in het scenario naar boven laten komen, en uiteindelijk besloten om het juist vaag te houden. Als de vampiers voor het eerst naar buiten gaan en over straat rennen, brengen die tanden ze bij elkaar, als groep. Dat zou een doel van Lulu's experiment kunnen zijn, dat ze allemaal zo verveeld waren dat Lulu ze deze ervaring wilde geven om te zien waar haar vrienden toe in staat zijn. Maar de tanden vergroten hun verlangens uit, ze durven ermee verder te gaan dan ze normaal gesproken zouden gaan, en op een gegeven moment kunnen ze niet meer terug.’
Lulu wil ze hoe dan ook iets laten vóelen.
‘Ja, maar misschien doet ze het alleen maar voor zichzelf, om erachter te komen om wie van haar vrienden zij echt geeft, en wie er echt om haar geeft. Of ze wil de groep iets meegeven over de manier waarop ze leven, over de keerzijde van hun rijkdom. Misschien heeft ze een hekel gekregen aan die welvaart, omdat haar vader eraan onderdoor is gegaan.’
Vampiers dragen in zekere zin ook een grote verantwoordelijkheid. Je ‘schenkt’ iemand het eeuwige leven maar dat is eigenlijk verschrikkelijk. Rijke ouders belasten hun kinderen op een bepaalde manier ook met hun welvaart, waardoor ze helemaal niet meer mee kunnen draaien in de maatschappij.
‘Als je door een vampier wordt gebeten word je ‘een van ons’. Het kost je je ziel, maar je kan alles krijgen wat er voorhanden is. Bij de superrijken werkt dat ook zo. De mogelijkheden worden eindeloos, maar je geeft het normale leven op en kan niet meer omgaan met mensen die minder rijk zijn dan jij, want iedereen wil iets van je. En omdat je verslaafd raakt aan die welvaart wil je alleen maar méér. Je vreet de wereld leeg.’
De personages komen allemaal ergens anders vandaan. Waarom heb je daarvoor gekozen?
‘Dat soort samengestelde groepen zie je vaker in grote steden. Rijke mensen van over de hele wereld komen er samen. Het was op een gegeven moment het idee om een groep te maken met allee native Chinezen – als je Groot-China erbij pakt zou je iemand kunnen hebben die uit Guangzou komt, en iemand uit Shanghai en uit Hangzhou. Maar omdat we een internationale film wilden maken, die ook in Engelstalige regio’s makkelijk uitgebracht kon worden, hebben we dat aangepast en met allemaal internationale acteurs gewerkt (waaronder Nederlander Gijs Blom, red.). Dat voelde niet geforceerd, omdat je in dat soort groepen sowieso vaak een mix hoort van Chinees, Engels en bijvoorbeeld Russisch, zoals het personage van Anastasia, gespeeld door Anna Marchenko. Anna is trouwens een echte beroemdheid hier in Taiwan. Haar rol is bijna documentair. Ze is altijd aan het influencen.’
Je kan er wel wat corpskakkers in stoppen, of wat mensen uit het Gooi, maar dat gaat nergens over
Had het verhaal ook in Nederland kunnen plaatsvinden?
‘Nee. Er is wel even over gepraat, toen we dachten dat we het moesten doen met alleen de financiering van het Filmfonds, en dat we dan in Nederland een film van onder de miljoen zouden draaien. We waren er al zo lang mee bezig: je kan dan bijna niet meer verkroppen dat er niets uitkomt. Toch heb ik daar altijd nee op gezegd. Nederland is voor dit verhaal echt veel te egalitair. Je kan er wel corpskakkers in stoppen, of mensen uit het Gooi, maar dat gaat nergens over. Dan wordt het een soort Gooische Vrouwen. Dit is echt van een andere orde. Het moest in een hele grote stad waar allemaal ultrarijken uit grote, ruwe economieën samenkomen, met écht veel geld. Eigenlijk was Dubai of Shanghai nog beter geweest dan Taipei. Taiwan is ook welvarend en er is veel ongelijkheid, maar het is hier uiteindelijk best wel democratisch. Zo extreem als in Shanghai is het niet. En het zit ook niet echt in de Taiwanese cultuur om te pronken met je geld. Als iemand heel rijk is dan hoor je dat vaak via-via, terwijl diegene op sandalen in een joggingbroek over straat sloft.’
Ik vond de locaties in Taipei eigenlijk heel erg kloppen. De leegte van de vervallen flats waar ze zich overdag terugtrekken tegenover het extravagante, kleurrijke nachtleven. Hoe heb je die plekken gevonden?
‘Als fotograaf maak ik al jaren foto’s van de Aziatische grootstedelijke nacht, van de stegen en het neonlicht. Ik ben er door bezeten. Het is wel grappig dat de film uiteindelijk in Taipei is geëindigd, want toen ik hier 15 jaar geleden voor het eerst aankwam dacht ik: er hangt een soort mysterie op straat dat ik nergens anders heb gezien. Niet in Japan, Hongkong of China. Misschien heeft het te maken met het feit dat er overal kleine tempeltjes en altaren in de steegjes verstopt zitten, of dat de economie van Taipei in sommige opzichten wat is achtergebleven waardoor het de laatste tien jaar een beetje is vervallen, terwijl het óók zo modern is. Jasper Wolff, die de cinematografie heeft gedaan, kon zich in dat mysterie gelukkig goed vinden. Die heeft zijn anamorphische lenzen er goed op toegepast.’
De film is eindeloos vaak doodverklaard en herrezen - erg vampier-eigen
‘Tijdens mijn research heb ik veel mensen gesproken in en over het nachtleven, en in Beijing ken ik wat mensen uit superrijke families. Wat ik veel van ze terugkreeg was dat ze overdag amper wakker zijn. Het is een soort verslaving. Mensen die zo erg verwikkeld raken in de ervaringseconomie zijn continu op zoek naar prikkels. Dure auto’s en private jets worden saai omdat iedereen ze heeft, dus ga je op zoek naar verboden fruit: ervaringen die eigenlijk taboe zijn of dingen die in jouw bubbel niet zo snel gebeuren. Je ziet vaak dat zulke rijke mensen de spanning opzoeken van de nacht en zich mengen met ‘gewone mensen’ in nachtclubs. Niet alleen in het weekend, maar iedere dag. Dan kom je in een patroon terecht waarbij je de zon soms nog maar net onder ziet gaan, vlak voordat je opstaat. Je kan ze zien zitten in de clubs in Shanghai, met een doorzichtige badkuip vol flessen Moët op tafel.’
‘Als we in China hadden gedraaid had het daardoor misschien realistischer aangevoeld. Dan had ik plekken en situaties opgezocht die in het echt voor de camera hadden kunnen gebeuren. Nu is het wat expressionistischer geworden. Er is in Taipei veel leegstand. Ieder stukje grond is een fortuin waard, en toch zijn er veel gebouwen die jaar in jaar uit leeg blijven omdat niemand de hoge prijzen kan betalen en degene die het bezit genoeg geld en dus geen haast heeft. Dat is ook een teken van een enorme welvaartskloof. Het gaf ons wel de kans om de psychologische kant van het verhaal meer uit te diepen. In die gebouwen konden de personages goed alleen zijn.’
Ben je ondanks alle tegenslagen tevreden met de film?
‘Echt tevreden zijn is lastig, maar dat heb ik bij iedere film die ik maak. En als je zo lang met iets bezig bent geweest ben je na afloop sowieso meer gefocused op wat het níet is dan op wat het wel is. Ik ben gevoeliger voor meningen van anderen dan ik zou willen. Ik zou wel meer schijt willen hebben. Hoe dan ook heb ik een film gemaakt die verhalender is dan wat ik normaal doe. Ik heb dat willen uitproberen, en ik heb met genre willen spelen zonder een genrefilm te maken. Het is geen thriller, geen whodunnit en ook niet echt een vampierfilm. Hij moet zich nog bewijzen. Dus even los van of ik tevreden ben of niet stel ik me afwachtend op: zeg het maar, werkt dit? Vinden jullie dit tof? Zet het tot denken aan? Dan is het goed. Ik moet wel zeggen dat ik graag iets sneller films maak dan dit. Ik ben net bijgelovig genoeg om te denken dat er altijd wel iets in het maakproces gebeurt dat aan het thema raakt. In dit geval is de film eindeloos vaak doodverklaard en herrezen – erg vampier-eigen.’
---
*Dead & Beautiful draaide op IFFR en Imagine Film Festival 2021, en draait als alles goed komt vanaf 28 oktober in Cineville.
Foto's: Bram van Woudenberg & Querida Ding voor Lemming Film.*
