In 2017 kon je, als same-sex koppel, de (wettelijke) liefde vieren in slechts 22 landen. Nu in 2025, 8 jaar later, kan het nog steeds maar in 38 landen. Ja, er is vooruitgang. Maar ja, het blijft ook een treurig aantal. Om me heen hoor ik het vaker: de queer generatie van nu – waar ik deel van uitmaak – heeft niet meer zo’n zin om te trouwen. Een deel van ons vindt het een achterhaald, oubollig en/of heteronormatief concept. Misschien komt die aversie voort uit het feit dat het ons grotendeels onthouden wordt. Dat we onze liefde moeten beperken tot slechts dat kleine percentage van de wereld. Hierdoor is elke uiting van het homohuwelijk per definitie een daad van verzet. Het huwelijk wordt – noodgedwongen – activistisch. Deze ultieme, betogende kracht van het huwelijk vormt de kern van Julian, het waargebeurde verhaal van twee vrouwen die hun trouwen tot een groots statement maakten.
De Belgische Fleur en Julian krijgen in 2017 het krankzinnige maar ontzettend romantische idee om te trouwen in alle landen waar het mag. De twee vrouwen hebben elkaar ontmoet op een evenement over feminisme en gender, dus het wederzijdse activisme zat er al sinds dat de eerste blikken elkaar kruisten. Hun 22 trouwerijen moeten een statement worden, maar ook een viering van de liefde. De liefde die in de andere 173 landen op deze wereld niet wordt erkend. De liefde die – tot op heden – in ruim 70 landen strafbaar is.
Dus daar gaan ze: alle spullen worden verkocht, het huis wordt geloosd en de pers wordt ingelicht. Fleur en Julian zoeken sponsors, maken een planning en stippelen alles tot in detail uit. Ze zijn zó verliefd en zó toegewijd.
Hun wereldtournee heet Project 22, en de vrouwen trouwen in de VS, Nederland, België en Frankrijk. Maar na de vierde stop, komt het project tot een halt. Julian wordt ziek, heel ziek. En zo verandert een mooi, activistisch en liefdevol verhaal in een net zo liefdevol maar pijnlijk afscheid. Fleur en Julian blijven samen tot op het laatste moment, en maken het hun missie om hun verhaal onsterfelijk te maken.
De Vlaamse regisseur Cato Kusters verfilmde dit waargebeurde verhaal van Fleur Pierets, die haar relaas deed in het boek Julian. In 2018 overleed Fleurs partner Julian, en als ode aan de liefde die ze voor elkaar hadden, schreef ze meerdere boeken over hun project, haar leven en Julian. In 2020 schrijft Fleur zelfs een kinderboek, Love is Love: The Journey Continues, waarin Julian niet overlijdt en het ze lukt om te trouwen in de overige landen.
Op het Leiden International Film Festival spreken we regisseur Cato Kusters en auteur Fleur Pierets, die ontzettend goed op elkaar zijn ingespeeld. Heel even gaat het over in hoeverre hun film Julian wel of niet activistisch is, omdat volgens sommige recensenten deze queerfilm ‘niet activistisch genoeg zou zijn’. Maar in hoeverre kan je van een waargebeurd verhaal een activistisch verhaal maken? Is deze vorm van liefde en afscheid niet gewoon universeel? ‘De film dubbelt het activistische en universele heel mooi’, vindt Pierets. ‘Je hebt de innerlijke leefwereld van de twee, waarin Love is Love geldt, maar door de buitenwereld wordt het vanzelf activistisch. Beide kanten maken het behapbaar, zelfs voor mensen die nog niet mee zijn.’
Wanneer ik de acteurs zo samen zie, komt bij mij het besef dat wat zij delen voor mij niet meer bestaat
Hoe is de verfilming van Julian ontstaan?
Cato Kusters: ‘Ik hoorde Fleur Pierets op de radio vlak nadat haar boek uitkwam. De manier waarop zij over Julian sprak heeft mij volledig van mijn sokken geblazen. De dag dat ik het boek had uitgelezen, ontmoette ik Fleur via een gemeenschappelijke vriend. Ik was vooral onder de indruk van het verhaal, en had niet meteen het idee om er een film van te maken. Ik denk dat je eerst veel liefde en respect voor iets moet voelen. Gaandeweg voel je dan pas een drang om er meer mee te doen. Fleur en de producent waren op dat moment al op zoek naar een regisseur. Toen er na een paar maanden nog geen regisseur was, vond ik dat ik mijn kans moest grijpen. Ik nodigde Fleur en de producent, Michiel Dhont [die ook Close van Lukas Dhont heeft geproduceerd, red.], uit om naar mijn afstudeerfilm te komen kijken. De dag erna belde Michiel me op om te praten over hoe ik als filmmaker met het boek zou omgaan.’
Julian gaat over twee mensen die elkaar ontmoeten, verliefd worden, een belofte maken en die belofte tot het laatste moment volhouden
Fleur Pierets: ‘Ik was door zeven productiehuizen benaderd om het verhaal te verfilmen, en ik heb overal nee tegen gezegd. Ik wilde geen film over rouw vol pathetische gevoelens. Voor mij gaat mijn boek over liefde, en over hoe je als individu de wereld een beetje beter kan maken. Maar alle regisseurs die ik sprak wilden er een rouwfilm van maken. En toen kwam Cato, die mijn verhaal strikt een verhaal over de liefde vond. Dat was heel fijn. Nadat ik haar afstudeerproject zag, voelde het buikgevoel honderd procent juist.’
Maar het verhaal gaat ook over het verliezen van je liefde. Hoe zorg je ervoor dat een verfilming liefdevol blijft en niet alleen maar over rouw gaat?
CK: ‘Fleur zei onlangs iets moois: dat het boek haar herinneringen van de feiten zijn, en dat de film dan weer míj́n herinneringen van de feiten zijn, ook al was ik er niet bij. We moesten het boek kunnen abstraheren om tot een film te komen. Wat mij het meest raakte, was de liefde. Julian gaat over twee mensen die elkaar ontmoeten, verliefd worden, een belofte maken en die belofte tot het laatste moment volhouden. Dat is de kern die we vast wilden pakken. Als je daarmee geconfronteerd wordt als kijker, ongeacht je politieke overtuigingen, kan dat je niet onberoerd laten. Zo kun je ongemerkt een maatschappelijk punt maken. Het activisme stroomt daaruit voort.’
En hoe betrokken was jij als schrijver tijdens het maken van de film, Fleur?
FP: ‘De afspraak was duidelijk: ik trek me terug. Cato kon geen goede film maken als ik de hele tijd aan haar camera zou zitten. Maar ik was er voor haar als ze me nodig had. Cato stuurde iedere keer een concept van het scenario door, en dan belden we. Eerst praatten we vijf minuten over het scenario, en daarna twee uur over iets anders, zoals een ander boek dat we gelezen hadden. Ik ben ook betrokken geweest bij de montage. Ik zag een paar versies, waardoor het iets draaglijker werd toen ik de afgewerkte film zag. Voor mij was het heel duidelijk: de film is geen uitloper van mijn boek, maar een op zichzelf staand kunstwerk. Ik ben trots dat ons verhaal Cato heeft geïnspireerd om er haar versie en haar kunstwerk van te maken.’
Julian is niet abstract of politiek; het is gewoon de realiteit
Wat waren de grootste moeilijkheden bij de verfilming van Julian?
CK: ‘Je moet jezelf toestaan om van het boek af te wijken en continu erkennen dat je een verfilming maakt. We moesten vaak ‘liegen’ om dichter bij de waarheid te komen. Het echte verhaal liep over zeven jaar, terwijl wij het moesten doen met de lengte van een speelfilm. Daarom was het belangrijk om Fleur erbij te betrekken en af en toe polshoogte te nemen. Om te checken of dit, wat wij wilden vertellen, in essentie nog steeds iets was waar zij achter kon staan. Je probeert iets waardevols te vertellen over het échte verhaal, zonder dat de feitelijkheden allemaal moeten kloppen. Hoe verder we in het proces kwamen, hoe meer ik voelde dat we dezelfde taal spraken en dezelfde dingen mooi vonden.’
Sinds de invoering van het homohuwelijk zijn we twintig jaar verder, maar op globaal niveau bestaat het in nog geen twintig procent van alle landen
Hoe verliep de casting voor de rollen van Julian en Fleur?
CK: ‘We zochten geen mensen die één op één leken op de echte Fleur en Julian, maar ik wilde wel het silhouet van dat koppel bewaren: een lange, androgyne Julian en een heel vrouwelijke Fleur. Voor zo'n project heb je een specifieke dynamiek tussen twee mensen nodig, en we moesten acteurs vinden die dat konden belichamen. We hebben open castings gedaan en honderden mensen gezien. Bij Laurence Roothooft hadden we al snel het gevoel dat zij Julian helemaal belichaamde. Ze had het boek gelezen en voelde een enorme aantrekkingskracht tot het personage. Toen ze binnenkwam, wist ze als het ware iets over Julian wat anderen nog niet wisten, en haar voorstelling strookte heel erg met hoe ik Julian dacht begrepen te hebben. Het was veel moeilijker om een Fleur te vinden. Na heel lang zoeken, en ik vreesde al dat we de draaiperiode moesten uitstellen, zag ik Nina Meurisse in een andere film. Ze had zo'n ongelofelijke aanwezigheid – vurig, stoer, maar ook licht en zonnig. Dat was iets dat ik herkende van Fleur. We nodigden Nina uit voor een casting samen met Laurence, en na al die maanden en mensen, was het binnen twee minuten duidelijk dat we ze eindelijk hadden.’
FP: ‘Het was heel dubbel om te zien, omdat de personages natuurlijk gebaseerd zijn op Julian en mij. Wanneer ik de acteurs zo samen zie, komt bij mij het besef dat wat zij delen voor mij niet meer bestaat. Het is heel gek, want ik weet dat ze Fleur en Julian niet écht zijn, maar mijn hoofd aanvaardt dat niet gelijk. Als ik ze apart zie, dan zijn we vrienden. Maar als ze samen zijn, dan vind ik dat moeilijk en zijn ze allesbehalve mijn vrienden. Heel vreemd. Ik kan alleen maar verschrikkelijk dankbaar zijn dat ze het zo fenomenaal doen.’
Merk je een verschil in de perceptie van het verhaal van Fleur en Julian nu in 2025, vergeleken met 2017?
FP: ‘Nee, eigenlijk niet. Mensen vinden het nog altijd heftig om te horen. In 2017 vond iedereen dat 22 landen weinig zijn. Nu zijn het er 38, wat nog steeds heel weinig is. Men vergeet dat Nederland en België het eerste en tweede land ter wereld waren waar het homohuwelijk mogelijk was. Sinds de invoering van het homohuwelijk zijn we twintig jaar verder, maar op globaal niveau bestaat het in nog geen twintig procent van alle landen. Het is alsof er een soort fatigue is bij een deel van het publiek, dat niet begrijpt waarom we het er nog steeds over hebben. Alsof het niet meer zo’n ding is. Maar Julian is een verhaal dat iedereen zal aanspreken. Via dit prachtige liefdesverhaal maken wij ons punt. Julian is niet abstract of politiek; het is gewoon de realiteit.’
