Regisseur Agathe Riedinger over Diamant brut: ‘Reality-tv is niet onschuldig’

Het zou een godswonder zijn: ontdekt worden in een realityshow, honderdduizenden volgers binnenharken, ontsnappen uit het stoffige Fréjus en een écht jetsetleven leiden aan de Côte d’Azur. In Diamant brut, het debuut van regisseur Agathe Riedinger, hoopt de 19-jarige Liane (Malou Khebizi) op goddelijke interventie in haar weinig glamoureuze bestaan. Wachtend op dat wonder neemt ze in de tussentijd het heft stevig in handen. Ze stijlt haar extensions, weet precies waar ze de contour stick moet zetten om haar neus slanker te maken en zuigt, bij gebrek aan fillers, haar lippen vacuüm in een leeg plastic flesje.

Lianes lot lijkt maakbaar te worden als ze een casting call voor een realityshow tegenkomt: Miracle Island. Het concept – een groep hete jonge singles in een villa op een eiland – doet er niet toe: Liane ziet haar toekomst fonkelen. Vrienden verklaren haar voor gek, reply guys op Instagram noemen haar een hoer, maar Liane blijft geloven: dit zijn háár 15 minutes of fame, en ze gaat ze pakken ook.

Ik voel een tederheid en bewondering voor de vrouwelijke deelnemers

Met grenzeloze empathie bestudeert Riedinger haar zelfgeschreven heldin, een klein wezen met grote dromen onder de palmbomen van de Franse kust. We spreken de filmmaker over haar fascinatie voor reality-tv, hoe het was om Diamant brut tussen de filmgoden in Cannes in première te zien gaan en over Instagram-comments die je laten voelen dat je leeft.

Je eerste korte film J’attends Jupiter gaat ook over reality-tv. Wat vind je zo interessant aan die wereld?

‘Ik kijk het elke dag en vroeg me af: waarom legt niemand deze programma’s onder de loep? We zien reality-tv als doodgewoon entertainment, maar het is niet onschuldig. Ik wilde vraagtekens zetten bij het geweld van reality-tv. Het geweld dat ze gebruiken om televisie te maken, het geweld dat ze verspreiden. Ik wilde beter kijken naar de rape culture die reality-tv versterkt, de hyperseksualisering van vrouwen als vorm van entertainment, de competitie-cultuur die het creëert. Het is een vorm van geweld die makkelijk te vinden is, want je kan reality-tv overal kijken: het is op tv na school, het staat online.’

‘Daarnaast voel ik ook een tederheid en bewondering voor de vrouwelijke deelnemers. Hoe ze hun ultra-vrouwelijkheid en hun schoonheid inzetten om gehoord en gezien te worden. Voor al die paradoxale vragen had ik een speelfilm nodig.’

Agathe Riedinger

Reality daagt je als kijker altijd uit om te judgen. Ben je bang dat kijkers van je film hun oordeel ook over Liane klaar zullen hebben?

‘Ik ben me heel bewust dat Liane een archetype is. Iedereen gaat een oordeel over haar klaarhebben. We denken dat ze oppervlakkig is, dom, fake. Dat kan een valkuil zijn. Mijn doel was om haar als heldin neer te zetten, als een mythisch figuur. Ik wilde dat de kijker diens blik op haar zou veranderen.’

‘De film moest Liane in al haar menselijkheid neerzetten, laten zien hoe ze haar lichaam gebruikt, hoe ze lijdt in naam van de schoonheid. Haar gedrag en manier van doen was belangrijker dan het imago dat ze probeert te creëren. Dus ik wilde ook laten zien hoe ze haar extensions in doet, hoe het kaartje uit haar onderbroek hangt. Ik wilde haar imperfecties verheerlijken. Vertellen waarom ze een bepaald beeld van zichzelf wil neerzetten. Het was belangrijk om empathie voor haar te voelen en te laten zien dat ze die dingen alleen maar doet omdat ze behoefte heeft aan liefde. Ze wil niet alleen gezien worden of geliefd worden als een ster, maar ook als mens. Dat is een universele behoefte.’

De comments zijn voor Liane bewijs dat ze bestaat

Ook in Lianes Instagram-comments heeft iedereen z’n oordeel klaar, goed en slecht. Ze komen over de hele breedte van het scherm in beeld, er is geen ontsnappen aan. Waarom koos je ervoor om dat zo weer te geven?

‘De comments zijn voor Liane bewijs dat ze bestaat. Dat ze voldoende bestaat dat anderen de tijd te nemen om iets over haar te schrijven, of het nou liefdevol is of naar. Het betekent dat ze waarde heeft. Ik wilde de kracht daarvan laten zien, tonen wat een comment symboliseert in Lianes hart en hoofd. Dus ik wilde iets anders doen dan wat we gewend zijn van films over digitale gesprekken en sms’jes. Het moest mystieker zijn, religieus, sterk. De comments worden zo een soort morbide gedicht.’

De scène waarin Liane naar de casting van Miracle Island gaat is een cruciaal moment in de film. Hoe ging de casting van je hoofdrolspeler, Malou, eraan toe?

‘De casting-scène uit de film is verschrikkelijk. Maar zoals het daar gaat, is heel normaal voor een casting voor een realityshow. Het gebeurt ook bij videoclips en advertenties. Vrouwen worden gevraagd om halfnaakt op auditie te komen, of in een bikini. Mijn eigen casting director ziet haar kandidaten altijd in een groep. Ze spreekt niet een op een met ze af, het is altijd een club van tien meiden of tien jongens. Dat vindt ze interessanter. In een groep ben je minder verlegen. Een auditie is al zo wreed. Je zet iemand die gekozen wil worden tegenover een persoon die iemand gaat kiezen. Het is minder gewelddadig als je met z’n tienen bent.’

‘De casting voor Liane was open, omdat ik het essentieel vond om met een onbekende actrice te werken. Het heeft acht maanden geduurd voordat ik Malou belde om haar te vragen voor de rol. Ze is even oud als Liane. Ik moest er zeker van zijn dat ze emotioneel en intellectueel volwassen genoeg was voor de ervaring van deze film. Dat de druk en de thematiek haar niet zouden overweldigen.’

Hoe was het om de film samen naar Cannes te brengen? Het Fréjus uit de film ligt op drie kwartier afstand van het festival, maar het contrast kan bijna niet groter.

‘Het was alsof Malou en ik het leven leidden waar Liane naar snakt. Het festival voelt heel verheven. Liane wil hogerop komen, in de breedst mogelijke zin. Cannes is het ultieme succesverhaal. Liane wil zich onder de goden van Olympus begeven, en Cannes is de Olympus van de cinema. Dus het was een heel vreemde ervaring.’

Al die shows draaien om perfectie en goddelijkheid. De naam Miracle Island weerspiegelde dat idee

Nu we het toch over de goden hebben: waar komt de naam Miracle Island vandaan?

‘In het originele script heette de show The Villa. Een paar dagen voor het draaien kwamen we erachter dat er écht een show was die zo heet, dus hadden we ineens een nieuwe naam nodig. Reality-tv heeft altijd iets religieus. Het gaat over Adam en Eva, over de vrouw als Heilige Maagd. Toen we begonnen met draaien zag ik het religieuze thema in de naam Miracle Island nog niet, ik zocht naar iets wat leek op Temptation Island. Daar zit ook iets van het scheppingsverhaal in. En in Frankrijk hebben we een realityshow die Les Anges heet, de engelen. Al die shows draaien om perfectie en goddelijkheid. De naam Miracle Island weerspiegelde dat idee.’

Welke godheid is Liane in die context?

‘Ik denk dat alle goden in Liane zitten. Ze is de volledige mythologie. Ze is een godin in de zin dat ze haar eigen beeltenis creëert. Ze wil geliefd en verlangen worden, dus er zit iets van Aphrodite in haar. Ergens lijkt ze ook op Icarus. Ze rent achter iets aan dat groter is dan zij. Ze wil zo dicht mogelijk bij God vliegen, maar dat betekent ook dat ze ver kan vallen.’