Sommige scènes blijven je achtervolgen. Job de Wit, voormalig Cinevillecolumnist, ziet de laatste tijd onbedoeld allemaal films waarin herten worden aangereden. Ik heb op mijn beurt recentelijk twee films gezien waarin een jonge jongen een zwangerschapstest gaat kopen voor een (iets ouder, maar evengoed jong) meisje.
In beide gevallen wordt de test niet gekocht door de jongen die ervoor verantwoordelijk is dat die test nodig is, maar door een andere jongen die er achteraf voor het meisje wil zijn. In de Nederlandse film Monk koopt de 12-jarige Monk een zwangerschapstest voor zijn oudere zus. In het Oscargenomineerde 20th Century Women doet de puberende Jamie het voor Julie, met wie hij tot zijn spijt een niet meer dan platonische vriendschap heeft.
Wat is een man eigenlijk?
Je krijgt daarmee niet het klassieke verhaal van ontluikende mannelijkheid te zien, waarin de jongen man wordt door seks te hebben met het meisje, maar een heel andere coming of age. Bij zowel Monk als Jamie ontbreken niet geheel toevallig de vaders — die van Monk is een kunstenaar die als kluizenaar teruggetrokken in zijn atelier leeft, die van Jamie is bij een scheiding uit het zicht verdwenen — waardoor voor beide jongens al vroeg druk ontstaat om ‘een man’ te worden. Maar vooral in 20th Century Women rijst daarmee ook direct de vraag: wat is een man eigenlijk? Iemand vraagt bijvoorbeeld aan de moeder van Jamie of er niet een man nodig is om een man op te voeden. ‘Nee, ik denk het niet, is haar antwoord.
In een film die vooral over veranderende vrouwelijkheid gaat — de late 70’s, seksuele bevrijding, je kent de mythes — wordt op die manier ook de vraag gesteld wat die verandering betekent voor de rol van de man. Daar heeft zijn moeder geen eenduidig antwoord op. ‘Ik denk dat de geschiedenis hard is geweest voor mannen. Ik bedoel: ze kunnen niet zijn zoals ze waren, en ze komen er niet achter wat ze nu moeten zijn,’ zegt zij, in een duidelijk voorbeeld dat de film weliswaar over de seventies gaat, maar wel degelijk iets zegt over het nu. ‘Ik ben niet zoals alle mannen,’ antwoordt Jamie. ‘Nou,’ zegt zijn moeder. ‘Ja en nee.’
Even later zegt ze tegen hem: ‘Mannen hebben altijd het idee dat ze dingen moeten oplossen voor vrouwen, maar ze doen niets. Sommige dingen kunnen niet opgelost worden. Je moet er gewoon zijn, op een of andere manier is dat moeilijk voor jullie.’
Die zinnen echoën na in de scènes met de zwangerschapstests. Je ziet deze jongens geen man worden terwijl ze seks hebben, maar terwijl ze buiten de wc-deuren staan te wachten tot het meisje over de test heeft geplast. Ze repareren niks, maar dat is precies wat ze moeten doen.
