Synecdoche, New York is één grote chaos. Dat kennen we ergens van.

Het leven van toneelmaker Caden Cotard (Philip Seymour Hoffman) desintegreert waar je bij staat. Zijn vrouw en kind verlaten hem om naar Berlijn te verhuizen, hij krijgt last van allerlei ziektes en ongemakken, en wie is die grijze stalker die hem overal volgt? Het is een treurig en verwarrend bestaan. Gelukkig krijgt Cotard wél de MacArthur Genius Grant (net als Adam Driver in Marriage Story, wat een plot device!), en met die enorme zak geld probeert hij een toneelstuk te maken van zijn eigen leven, om er zo nog een beetje grip op te krijgen.

Dit toneelstuk, dat zijn leven compleet moet omvatten, is vanzelfsprekend een gigantische productie, in een levensgroot (letterlijk, levensgroot) nagebouwd New York en met acteurs die acteurs spelen, die dan vervolgens weer gespeeld worden door acteurs. (Waaronder overigens de onovertroffen Michelle Williams, wanneer krijgt die eens een Oscar?) Alsof dat nog niet mind bending genoeg is, gebeuren er in de échte wereld (nou ja, ‘echt’, het blijft een film) ook genoeg vreemde zaken – Cadens vriendin/partner Hazel koopt bijvoorbeeld een huis dat al jarenlang in brand staat. De makelaar verzekert haar dat de woning perfect is voor een alleenstaande vrouw, Hazels enige twijfel wordt haar ingegeven door de angst om dood te gaan in de brand. Tsja. Een paar scènes later is ze tóch overstag gegaan: ‘Home buying is always scary.’

Geen wonder dat filmsterren gestoord worden. Ze zijn de hele dag aan het doen alsof

Goed. Wat is echt, nep, goed, slecht? Wie speelt Caden, en wie speelt de acteur die Caden speelt? Hoe ziet de stad eruit? Bestaat er eigenlijk nog een stad naast de studio-stad? Zijn deze personages ooit nog in hun echte huis, of alleen in de studio waarin hun appartement is nagebouwd? Geen wonder dat veel filmsterren een beetje gestoord worden, eigenlijk, als je het zo bekijkt. Ze zijn de hele dag aan het doen alsof.

Een synecdoche, ik heb de definitie ervan ooit uit mijn hoofd moeten weten, toen ik literatuurwetenschap studeerde. Maar ik was zo gefocust op de betekenis van vennen in het werk van Lucebert dat ik ben vergeten wat het is. Gelukkig is er Wikipedia: ‘Een synecdoche (Grieks συν-εκδοχή, iets wat samen met iets anders wordt verstaan) is in de grammatica en de retorica een stijlfiguur waarbij een klein deel en een groter geheel met elkaar in verband worden gebracht.’Het is, in het geval van Charlie Kaufman (de schrijver/regisseur van de film), ook een woordgrap over de stad Schenectady, New York.

Hoe Kaufman, die ook andere weirde kunstwerkjes zoals Eternal Sunshine of the Spotless Mind en Being John Malkovich schreef, al deze meta-verhaallijnen heeft geconstrueerd kan ik niet echt navertellen, want ik kan niet met zekerheid zeggen dat ik de logica en de chronologie van dit verhaal ook maar enigszins begrijp. En dat terwijl ik er zelfs het scenario nog op nageslagen heb. Wat dingen precies betekenen, waar alles naar verwijst, en waarom er opeens een enorme zeppelin langs komt gevlogen: geen idee. En misschien hoeft dat ook niet. Misschien probeert Kaufman, en/of Caden Cotard, net als Lucebert, op poëtische wijze ‘de ruimte van het volledig leven / tot uitdrukking te brengen’. En dat ziet er nu eenmaal chaotisch, vreemd, onverwacht en grillig uit.